بیماری سنگ کلیه یکی از شایع ترین بیماری های رایج محسوب می شود و با نام رایج  Kidney Stone Disease و یا Urolithiasis شناخته می شود.

سنگ کلیه از کانی های موجود در ادرار تشکیل می شود و معمولا به دلیل عوامل ژنتیکی و محیطی شکل می گیرند.

دلایل شکل گیری سنگ کلیه

از عمده ترین دلایل شکل گیری سنگ کلیه می توان به مصرف کم مایعات،چاقی و یا کم تحرکی،مصرف بیش از حد پروتئین و ویتامین ث،مصرف الکل و همچنین بیماری های زمینه ای مانند پرکاری پاراتیروئید،بیماری های التهابی روده و حتی هیپراگزالوری اولیه نام برد.

دشمن سنگ کلیه آب است. هیدراته ماندن و نوشیدن آب فراوان می‌تواند به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه یا دفع سنگ‌های موجود از دستگاه ادراری کمک کند.

هیچ «آمپول دفع سنگ کلیه» خاصی وجود ندارد که برای درمان سنگ کلیه استفاده شود.

نحوه تشخیص سنگ کلیه

حتما به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنید. پس از انجام آزمایش‌های تخصصی، وجود یا عدم وجود آن، توسط پزشک تشخیص داده شده و سایر اقدامات لازم برای شما تجویز خواهد شد.

علائم بیماری سنگ کلیه

• سوزش هنگام دفع ادرار

زمانی که سنگ به حالب و مثانه برسد، ادرار با احساس درد و سوزش همراه خواهد بود. اگر ندانید که کلیه‌ی شما دارای سنگ است،ممکن است درد و سوزش هنگام ادرار را با عفونت اشتباه بگیرید. بنابراین پیشنهاد می‌کنم که حتماً با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید.

• تغییر رنگ غیرعادی ادرار (صورتی، قرمز یا قهوه‌ای)

اگر به طور واضح متوجه تغییر رنگ ادرار خود شدید حتما به پزشک مراجعه کنید.

• احساس درد شدید در ناحیه پشت، پلو و لگن

یکی از شدیدترین دردهایی که می‌توانید تصور کنید، دردی است که به دلیل سنگ در کلیه ایجاد می‌شود. برخی افراد که تجربه‌ی این بیماری را دارند درد آن را با درد زایمان یا ضربات چاقو مقایسه کرده‌اند. درد سنگ کلیه زمانی شروع می‌شود که سنگ به سمت حالب باریک حرکت کرده و با انسداد آن به کلیه فشار وارد می‌کند. هنگامی که حالب تلاش می‌کند تا با انقباض این سنگ را بیرون کند، درد آن نیز شروع می‌شود. هر موج از درد ممکن است چند دقیقه طول کشیده و سپس آرام شود و دوباره برگردد.

اگر به این بیماری مبتلا باشید درد آن را در کنار پهلو، پشت و زیر دنده‌ها احساس خواهید کرد و با حرکت آن به سمت پایین درد نیز به ناحیه شکم و کشاله ران منتقل می‌شود. شدت علائم به اندازه‌ی سنگ بستگی نداشته و گاهی ممکن یک سنگ کوچک با انسداد ایجاد کرده بسیار دردناک باشد.

• تکرر ادرار (افزایش تعداد دفعات دفع ادرار)

با وجود سنگ کلیه همیشه و به صورت مداوم احساس می‌کنید که نیاز به دستشویی و ادرار دارید. البته در این مواقع ادرار شما بسیار کم  و مکرر خواهد بود.

• کم شدن غیرعادی حجم ادرار

اگر حجم ادرار به یک سوم حالت معمولی رسید می تواند یکی از علائم سنگ کلیه باشد.

• بدبو شدن ادرار

در صورتی که ادرار بوی بدی داشته باشد، نشان از عفونت در کلیه‌ها یا دیگر قسمت‌های دستگاه ادراری شما است که برای تشخیص اینکه این عفونت به دلیل سنگ است یا فاکتورهای دیگری عامل آن هستند، حتماً از یک متخصص کمک بگیرید.

• حالت تهوع و استفراغ

حالت تهوع و استفراغ یک امر شایع و معمول برای افراد مبتلا به این بیماری است. سنگ در کلیه موجب تحریک اعصاب در دستگاه گوارش شده و باعث ناراحتی معده می‌شود.

• بروز علائمی مثل تب و لرز

تب و لرز نیز یکی از علائم ابتلا به عفونت در کلیه یا دیگر قسمت‌های دستگاه ادراری است. هر تب و لرزی که با درد همراه باشد نیاز فوری به اقدامات پزشکی دارد و نباید آن را نادیده گرفت. سنگ کلیه یک بیماری شایع است.

درمان سنگ کلیه

برای درمان سنگ کلیه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هیدراتاسیون

در پزشکی هیدراتاسیون یعنی رساندن مایع (آب) به بدن فردی که دچار اتلاف زیاد مایعات شده است

کمبود آب (کم آبی) می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، از عدم دریافت آب کافی گرفته تا از دست دادن آن از طریق بیماری هایی مانند استفراغ مداوم و اسهال. با توجه به نقش اساسی آب در بدن ما، پیامدهای عدم دریافت آب کافی، کاملا قابل درک (از نظر ماهیت و شدت) و گسترده هستند. کمبود آب در طول روز باعث تشنگی، بی حالی، سرگیجه و سردرد می شود؛ اما کم آبی طولانی مدت سبب میشود که بدن برای جبران کمبود مایعات در خون، ضربان قلب را افزایش دهد و مایعات را از اندام های حیاتی مانند مغز و ریه ها منحرف کند. در واقع با این تفاصیر، بدن کم کم شروع به از کار افتادن میکند و مشکلات جدی  تری را برای فرد به وجود می آورد.

• اقدامات پیشگیرانه مانند نوشیدن آب زیاد و پرهیز از برخی غذاها

علت اصلی سنگ کلیه کمبود آب بدن است. سنگ‌ کلیه بیشتر در افرادی مشاهده‌می‌شود که کمتر از ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز مصرف‌می‌کنند.

• درمان‌های خانگی مانند حمام آب گرم و ورزش

آب گرم به بدن آرامش می بخشد. اگر بیش از پنج دقیقه در حمام گرم بایستید، خواب آلودگی، خستگی ذهنی و نرمی عضلانی را تجربه خواهید کرد. آب سرد نیز باعث انقباض عضلات می شود. آب درمانی به سیستم ایمنی بدن هم کمک می کند زیرا سیستم ایمنی برای جابجایی مایعات لنفاوی از طریق رگ ها به انقباض عضلات تکیه می کند.

• داروهای گیاهی و طب‌سنتی

داروهای گیاهی و گیاهان دارویی قرن‌ها است که فرهنگ‌های سراسر جهان برای تامین نیازهای مراقبتی و درمانی خود از آنها استفاده می‌کنند. علیرغم پیشرفت‌های پزشکی و فناوری عصر مدرن، تقاضای جهانی برای مصرف داروهای گیاهی رو به افزایش است. در حقیقت، تخمین زده می‌شود که این صنعت سالانه حدود 60 میلیارد دلار درآمد کسب کند. برخی از داروهای گیاهی ممکن است مقرون به صرفه تر و در دسترس تر از داروهای معمول باشد. افراد تمایل به استفاده از آنها را دارند.

• داروهایی مانند هیوسیامین

هیوسیامین یک داروی آنتی موسکارینی با ساختار آلکالوئیدی و یک ایزومر چپ گرد از آتروپین می باشد. این داروی هیوسیامین به صورت طبیعی از برخی گیاهان مانند بنگ دانه قابلیت استخراج دارد و مصرف آن باعث کاهش ترشح ارگان های خاصی در بدن مانند معده و روده ها می شود. این دارو همچنین باعث مهار سیگنال های عصبی شروع کننده استفراغ و درمان سنگ کلیه می شود.

بسیاری از پزشکان هم قرص تامسولوسین برای سنگ کلیه پیشنهاد می کنند.

• اورتروسکوپی

به خوردن غذاهای سرشار از کلسیم ادامه‌دهید، اما در مصرف مکمل‌های کلسیم احتیاط کنید. اگرچه کلسیم موجود در مواد غذایی تاثیری در تشکیل سنگ کلیه ندارد، اما می‌تواند تشکیل آن در برخی افراد را افزایش دهد.

• نفرولیتوتومی از راه پوست (PCNL)

در مواردی که سایر روش‌های درمانی مانند ESWL موثر نیستند، برای از‌بین‌بردن سنگ کلیه می‌توان از این روش‌ جراحی استفاده‌کرد، با ایجاد برش کوچکی در پوست قسمت پهلو، می‌توان به محل قرارگیری سنگ کلیه دسترسی پیداکرد.

عمل جراحی نفرولیتوتومی از طریق پوست، بیمار بیهوشی عمومی دریافت خواهدکرد و یک تا دو روز در بیمارستان بستری خواهدشد.

• سنگ شکنی برون بدنی با موج ضربه‌ای (ESWL)

می‌توان لوله‌‌ای نازک مجهز به دوربین را از طریق پیشابراه وارد مجرای ادراری کرد و به مثانه منتقل نمود. پس از تعیین محل سنگ، ابزارهای ویژه‌ای سنگ را به دام انداخته و آن را به تکه‌های کوچکتری خرد می‌کند که می‌توانند از طریق ادرار خارج شوند.

سپس لوله‌ی کوچکی (استنت) در مجرای ادرار قرار داده‌می‌شود تا تورم برطرف شود و به بهبودی کمک‌کند. در این عمل جراحی به بیهوشی عمومی یا موضعی نیاز است.

• جراحی غده پاراتیروئید

غده‌ی پاراتیروئید در واقع از ۴ غده‌ی بیضی شکل مجزا تشکیل شده‌است که در پشت تیروئید قرار دارد و وظیفه‌ی تنظیم کلسیم بدن را برعهده دارد.

غده‌ی پاراتیروئید بیش‌فعال (هیپرپاراتیروئیدیسم)، در اثر تومور خوش‌خیم کوچک در یکی از غده‌های پاراتیروئید یا بیماری دیگریایجادمی‌شود و این غده‌ها را به سمت تولید هورمون پاراتیروئید بیشتری سوق می‌دهد. هیپرپاراتیروئیدیسم سطح کلسیم را افزایش می‌دهد و درنتیجه احتمال تشکیل سنگ کلیه افزایش می‌یابد.

    غذاهای مضر برای سنگ کلیه

• انواع مختلف پنیر
• گوشت‌های نمکی مانند سوسیس و هات‌داگ
• کنسرو سوپ و سبزیجات
• شیرینی
• تنقلات شور مانند چیپس و چوب‌شور
• انواع سس‌ها
• غلات صبحانه
• ترشی و زیتون
• غذاهایی مانند پیتزا و لازانیا
• برخی چاشنی‌ها.

میوه‌های مفید برای دفع سنگ کلیه

• لیمو یکی از میوه‌های مفید برای دفع سنگ کلیه لیمو است.
• هندوانه آب فراوان و پتاسیم موجود در هندوانه از عوامل ضروری برای برخورداری از کلیه‌های سالم هستند.
• انار
• کرفس
• مرکبات
• سیب و سرکه سیب
• میوه و سبزیجات غنی از اگزالات را بااحتیاط مصرف کنید
• میوه‌های غنی از کلسیم را بیشتر مصرف کنید

نتیجه گیری

اگر به علائم سنگ کلیه یا شن کلیه دچار شده‌اید و درد آن شما را آزار می‌دهد، باید به دکتر اورولوژیست مراجعه کنید. جالب است بدانید که دکتر داخلی هم می‌تواند در درمان این مشکل به شما کمک‌کند.

به طور کلی درمان این بیماری با توجه به نوع سنگ متفاوت است. شما می‌توانید برای تشخیص نوع سنگ خود آن را جمع‌آوری کرده و به آزمایشگاه بسپارید. مهم‌ترین و بهترین درمان، نوشیدن حداقل شش یا هشت لیوان آب در روز است.