حتما تابحال در محل کار، سازمان یا شرکتی که در آن مشغول به کار هستید، شاهد وجود اختلافات و چالش‌های رفتاری، سلیقه‌ها، انتظارات، مشکلات مالی و دیگر موارد میان کارکنان و یا کارکنان با کارفرما شده‌اید، در این مواقع می‌گوییم که تعارض در محیط کار بوجود آمده است. از آنجایی که یکی از عوامل موفقیت سازمان‌ها منابع انسانی آن‌هاست، باید حتما به مشکلاتی که به وجود می‌آید رسیدگی شود.

 

تعارض در محیط کار چیست؟

تعارض در محیط کار به وجود مسائلی اشاره دارد که ممکن است باعث شود که علاقه‌مندی‌های شخصی یا مالی کارکنان با وظایف و مسئولیت‌هایشان در محیط کار تداخل داشته باشد. به عبارت دیگر تعارض در محیط کار هنگامی رخ می‌دهد که کارکنان به دلیل علاقه‌مندی‌های شخصی یا مالی خود نتوانند به صورت درست و منصفانه به انجام وظایف خود بپردازند. در این مقاله به عوامل بروز تعارض در محیط کار، راهکارهای مدیریتی و پیشگیری آن می‌پردازیم.

از دلایل بروز تعارض در محیط کاری می‌توان به عواملی همچون تحولات سازمانی، تغییرات ساختاری، روش‌های مدیریت نامناسب، تعارض منافع، فشارهای روانی یا فیزیکی، ناتوانی در تعامل با همکاران یا رفتارهای ناپسند همکاران اشاره نمود. بروز تنش ممکن است باعث کاهش کارایی و عملکرد کارکنان، افزایش استرس و اضطراب، افزایش نارضایتی و بی‌رضایتی همکاران و کاهش رضایت مشتریان شود.

تعارض در روانشناسی به چه معناست؟

در روانشناسی تعارض به موقعیتی اشاره دارد که تعارض و تضاد میان دو یا چند نیاز، هدف یا ارزش درونی یا بین فردی وجود دارد. در این زمینه می‌توان به تعارض، میان فردی که به دنبال احترام و تعریف از خود است و فردی که به دنبال همکاری و رضایت دیگران است اشاره کرد. وجود تعارض در محیط کار می‌تواند منجر به ایجاد استرس، اضطراب، نارضایتی، افسردگی و مشکلات دیگر در روان فرد شود، به همین دلیل مدیریت تعارض در محیط کار و حل آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.

 

تعارض در محل کار از دیدگاه علم روانشناسی شامل باورها، فرضیات، سوگیری ها و فیلترهای ارتباطی یک فرد می شود. در محیط کار، محرک های اصلی تعارض، سبک تفکر و سبک مقابله یک فرد است و عوامل سازمانی نیز نقش مهمی در تعارض دارند.

تعارض در محل کار از دیدگاه مدیریت روان می تواند پیامدهای مثبت و منفی داشته باشد.

از پیامدهای منفی تعارض می توان به استرس، نارضایتی، عملکرد ضعیف، بیماری و شکست اشاره کرد.

برای مدیریت موثر تعارض در محل کار، استفاده از راهبردهایی مانند ارتباطات و همکاری، توافق، مذاکره و حل مسئله ضروری است.

اصلی‌ترین عوامل ایجاد تعارض در محیط کار

از آنجایی که در یک سازمان افراد مختلفی در حال فعالیت هستند، طبیعی است که در برخی مواقع اختلاف نظرهایی بین آن‌ها بوجود بیاید. برخی از عوامل ایجاد تعارض در محیط کار عبارتند از:

شخصیت کارکنان

اولین و اصلی‌ترین علل ایجاد تعارض، شخصیت کارکنان است. از آنجایی که اولین و مهم‌ترین بستر شکل گیری شخصیت افراد خانواده است و افراد مختلف در شرایط محیطی متفاوتی در خانواده و جامعه رشد کرده‌اند، طبیعی است که شخصیت‌ها و رفتارشان در محیط کار با همکاران خود متفاوت باشد.

این امر تا اندازه‌ای مهم است که امروزه بسیاری از کارفرمایان، هنگام استخدام، سؤالات و تست‌های مختلف شخصیت‌شناسی را از کارکنان خود دریافت می‌کنند تا نوع رفتار آن‌ها را بررسی کنند.

مقاله پیشنهادی: بهترین شغل پردرآمد برای خانم‌ها

توقعات زیاد از حد کارفرما

ریشه مشکلات یک مجموعه همیشه در کارکنان نیست و ضعف مدیریتی نیز یکی از عوامل ایجاد تعارض در محل کار است. ممکن است مسئولیت و وظیفه یک شخص، مشخص باشد اما کارفرما توقع انجام چندین وظیفه را از او دارد که در این مواقع ناسازگاری نقش رخ می‌دهد.

مسائل مالی

یکی دیگر از عوامل مهم ایجاد تعارض، مشکلات مالی در یک مجموعه است که توقعات کارمندان بیشتر از دستمزد و حقوق تعیین شده است. البته ممکن است در برخی مواقع توقع آن‌ها طبیعی باشد و گاهی ممکن است که خواسته‌های مالی آن‌ها بیشتر از کارکرد آن‌ها در سازمان باشد.

پیشنهاد می‌کنیم در صورتی که تنش میان کارکنان و تعارض در محیط کار به بالاترین حد ممکن خود رسیده و ممکن است آینده سازمان شما به خطر بیفتد، حتما از مشاورانی که در این زمینه تخصص و شناخت کامل دارند، کمک بگیرید.

 

تعارض در محیط کار به چند دسته تقسیم می‌شود؟

به طور کلی تعارض در محیط کار را می‌توان به چندین دسته تقسیم نمود که هر یک از آن‌ها به یک نوع تعامل بین افراد، گروه‌ها، منابع، اهداف و رفتارهای مختلف مرتبط است.

1.تعارض بین فردی

این نوع تعارض در محیط کار مرتبط با نیازها، ارزش‌ها و انتظارات فردی است که ممکن است با نیازها، ارزش‌ها و انتظارات دیگران در محیط کاری تضاد داشته باشد. به عنوان مثال تعارض بین نیاز به تعریف و تأیید از خود و نیاز به همکاری و رضایت دیگران

2.تعارض بین نقش

این نوع تعارض در محیط کار مرتبط با نقش‌های مختلفی است که فرد در محیط کاری ایفا می‌کند. به طور مثال تعارض بین نقش پدری و نقش کاری.

3.تعارض بین گروهی

این نوع تعارض در محیط کار مرتبط با گروه‌های مختلف و ارتباطات بین اعضای گروه‌ها است. به عنوان مثال تعارض بین دپارتمان‌های مختلف یا تعارض بین اعضای یک گروه کاری.

4.تعارض مرتبط با منابع

این نوع تعارض در محیط کار مرتبط با توزیع منابع مختلف مانند بودجه، افراد، تجهیزات و مواد مصرفی است. به عنوان مثال تعارض بین بخش‌های مختلف برای دسترسی به بودجه یا تعارض بین اعضای یک گروه برای دسترسی به تجهیزات.

5.تعارض مرتبط با اهداف

این نوع تعارض در محیط کار مرتبط با اهداف مختلف است که ممکن است با هم در تضاد باشند. به عنوان مثال تعارض بین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت یا تعارض بین اهداف اقتصادی و اجتماعی یک سازمان.

6.تعارض مرتبط با رفتار

این نوع تعارض در محیط کار مرتبط با رفتارهای مختلفی است که ممکن است با رفتارهای دیگران در محیط کاری تضاد داشته باشد. به عنوان مثال تعارض بین رفتار خودمحورانه و رفتار همکاران مشارکت‌کننده.

 

آیا وجود تعارض در محیط کار می‌تواند مفید باشد؟

بله! در برخی موارد تعارض در محیط کار می‌تواند به نحوی مفید باشد. در واقع گاهی تعارض می‌تواند به عنوان یک فرصت برای رشد و توسعه فردی و ارتقای روابط فردی و اجتماعی در نظر گرفته شود. در ادامه با ذکر مثال این مسئله را بیشتر بررسی خواهیم کرد:

1.افزایش انعطاف‌پذیری: تعارض در محیط کار می‌تواند به فرد کمک کند تا انعطاف‌پذیرتر شود و بتواند با موقعیت‌های مختلفی که در زندگی مواجه می‌شود، بهتر مقابله کند.

2.افزایش خلاقیت: تعارض می‌تواند فرد را به دنبال یافتن راه‌حل‌های جدید و خلاقانه برای حل مشکلات و رفع تعارضات موجود تشویق کند.

مقاله پیشنهادی: نحوه ساخت رزومه کاری

3.ارتقای روابط فردی: تعارض در محیط کار می‌تواند فرصتی برای برقراری ارتباطات بهتر با دیگران و بهبود روابط فردی فراهم کند. اگر فرد بتواند به درستی با تعارض موجود در رابطه خود مقابله کند، این موضوع می‌تواند به افزایش احترام متقابل و تقویت رابطه بین دو فرد کمک کند.

4.افزایش پایداری در سازمان‌ها: در سازمان‌ها تعارض در محیط کار می‌تواند به عنوان یک فرصت برای بهبود فرآیندها و افزایش پایداری و بهبود عملکرد سازمانی استفاده شود. به عنوان مثال در صورتی که در یک سازمان، تعارضاتی بین گروه‌های مختلف وجود داشته باشد، می‌توان با برگزاری جلسات هماهنگی و تبادل نظر بین گروه‌ها این تعارضات را بهبود داد و عملکرد سازمان را بهبود بخشید.

5. کشف عوامل مؤثر در موفقیت سازمان: ممکن است در برخی مواقع، از دلِ اختلاف نظرها میان کارکنان مجموعه، به مواردی مؤثر در افزایش رشد و توسعه سازمان رسید. البته به شرطی که این اختلاف عقیده‌ها و سلیقه‌ها بیش از حد نباشد و به روند رو به رشد مجموعه صدمه نزند.

در کل تعارض در صورتی که به درستی مدیریت شود، به فرد و سازمان کمک می‌کند تا رشد و توسعه یابند و منجر به بهبود عملکرد سازمانی می‌شود.

چگونه می‌توان تعارض در محل کار را به فرصتی برای بهره وری تبدیل کرد؟

در این بخش از مقاله گام های اساسی برای تبدیل تعارض در محل کار به بهره وری را بررسی خواهیم کرد.

1.شناسایی مسئله: در ابتدا باید مسئله و منشأ تعارض در محل کار شناسایی شود. برای این منظور باید تمام جوانب موضوع را بررسی کرد و به دقت تحلیل کرد.

2.تعیین اولویت: باید اولویت‌های موضوع را تعیین کرد و برای هر یک از آن‌ها راه‌حلی را به دست آورد.

3.استفاده از روش‌های مذاکره: در بسیاری از موارد مذاکره و توافق می‌تواند راه‌حل مناسبی برای حل تعارضات باشد. این روش در صورتی که به درستی اجرا شود، می‌تواند منجر به رسیدن به یک توافق مشترک بین طرفین شود.

4.استفاده از روش‌های تحلیلی: در برخی موارد استفاده از روش‌های تحلیلی وهمچنین مدل SWOT می‌تواند به شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدات مرتبط با مسئله کمک کند و راه‌حل مناسبی را برای حل تعارضات به دست آورد.

یک مشاور کسب و کار به شما در شناسایی نقاط ضعف و قوت و هچنین تهدیدها و فرصت ها کمک می کند.

5.استفاده از روش‌های تیمی: در برخی موارد استفاده از روش‌های تیمی و تشکیل تیم‌های کاری می‌تواند به شناسایی راه‌حل‌های مناسب و بهبود روابط بین افراد کمک کند. در این روش اعضای تیم می‌توانند با توجه به تخصص و دانش خود به شناسایی و حل مسائل کمک کنند.

6.استفاده از روش‌های آموزشی: در برخی موارد استفاده از روش‌های آموزشی و آموزش مهارت‌های ارتباطی و مدیریت تعارضات می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند. با یادگیری مهارت‌های مرتبط با مدیریت تعارضات افراد می‌توانند به بهترین شکل ممکن با تعارضات موجود مقابله کنند.

برای بهره وری از تعارضات باید به مدیریت و حل آن ها با روش های مناسب و اصولی اهمیت داد تا با ایجاد احترام متقابل، تعامل مثبت و توافق بین طرفین بتوانیم به بهترین شکل ممکن به حل تعارضات کمک کنیم.

 

بررسی روش های برخورد با تعارض در محیط کار

روش های برخورد با تعارض در محیط کار متفاوت است و به چند دسته تقسیم می‌شود. با توجه به اینکه هر فردی در محیط متفاوت از فرد دیگر رشد پیدا کرده و افراد دارای گرایش های مختلفی در آداب و رسوم، فرهنگ، مذهب و اعتقادات و … می باشند این امر طبیعی است که افراد دارای اختلاف نظر باشند اما در صورتی که این اختلاف نظرها باعث تنش یا تعارض در محیط کار شود این وظیفه به عهده مدیریت مجموعه است که آن  را مدبرانه و خلاقانه  مدیریت کند.

تعارض در محل کار زمانی رخ می دهد که بین کارکنان اختلاف نظر وجود داشته باشد. این اختلاف نظر می تواند علل مختلفی داشته باشد، مانند ترجیحات، شخصیت ها، باورها و عقاید ناسازگار. تعارض در محیط کار طبیعی است و اگر به درستی مدیریت شود، می تواند منجر به بهبود ارتباطات، خلاقیت و رشد سازمانی شود.

در این بخش از مقاله به بررسی روش های برخورد با تعارض در محیط کار می پردازیم:

1.شناسایی تعارض در محیط کار: اولین قدم برای مدیریت تعارض شناسایی آن است. باید به دقت بررسی شود که تعارض از کجا نشأت گرفته است و فرایندی برای شناسایی وضعیت‌های مختلف و مرتبط با تعارض در محیط کار تعریف شود.

2.ارتباط با طرفین تعارض در محیط کار: بعد از شناسایی تعارض باید با طرفین تعارض ارتباط برقرار کرده و سعی کرد با آن‌ها به توافق رسید. این ارتباط باید به شیوه‌ای باشد که احترام به حریم شخصی و مشکلات هر یک از طرفین تأمین شود.

برخی از راه هایی که می توانید با طرفین درگیری در محل کار ارتباط برقرار کنید عبارتند از:

• به عقاید و احساسات دیگران احترام بگذارید و تفاوت های فردی را بپذیرید
• فعالانه گوش کنید و بدون قضاوت یا انتقاد به دیدگاه های مختلف توجه کنید
• بازخورد مثبت و سازنده ارائه دهید و از توهین، تمسخر یا اتهام پرهیز کنید
• برای توافق و حل مسالمت آمیز مشکلات تلاش کنید
• از روش های حل تعارض مانند مذاکره، میانجی گری و سازش استفاده کنید

 

3.گسترش دیدگاه: برای مدیریت تعارض باید به گسترش دیدگاه افراد کمک کرد و تلاش کرد تا آن‌ها به شیوه‌های متفاوتی به مسئله نگاه کنند. این کار می‌تواند به یافتن راه‌حل‌های بهتر و خلاقانه تر کمک کند.

4.استفاده از روش‌های مدیریت تعارض در محیط کار: برای مدیریت تعارض می‌توان از روش‌هایی مانند اختلاف نظر، مذاکرات، توافق و تعهد مشترک استفاده کرد. این روش‌ها باید به گونه‌ای انتخاب شوند که با ماهیت تعارض مرتبط باشند و باعث بهبود روابط بین طرفین شوند.

5.استفاده از مشاوره: در صورتی که تعارض در محیط کار به گونه‌ای باشد که نیاز به مشاوره فردی داشته باشد، می‌توانید از خدمات مشاوره‌ای در این زمینه استفاده کنید. مشاوره می‌تواند به شیوه‌ای کمک کند که بهترین راه‌حل برای مدیریت تعارض پیدا شود. یک مشاوره متخصص می‌تواند از جوانب مختلف مشکلات شما را بررسی کرده و مناسب ترین راه حل ممکن را به شما پیشنهاد دهد.

6.اعمال تغییرات: در برخی موارد برای مدیریت تعارض باید تغییرات اعمال شود. این تغییرات می‌تواند شامل تغییر شغلی، تغییر محل کار، تغییر شرایط کاری و غیره باشد. این تغییرات باید با رعایت حقوق کارکنان از روی انصاف و به شیوه‌ای که باعث بهبود شرایط کاری و کاهش تعارض شود، اعمال شوند.

7.مدیریت استرس: تعارض در محیط کار می‌تواند منجر به افزایش استرس در محیط کاری شود. برای مدیریت تعارض در محیط کار باید به مدیریت استرس در محیط کاری نیز توجه کرد. این کار می‌تواند با ارائه آموزش‌های مدیریت استرس، برنامه‌ریزی مناسب و ایجاد فضای کاری مناسب انجام شود. در این زمینه نیز استفاده از خدمات مشاوره خانواده نقش مهمی در کنترل و مدیریت استرس ایفا می‌کند. این موضوع نه تنها در محیط کار بلکه در تمام زندگی تاثیرگذار خواهد بود.

 

روشهای حل تعارض در سازمان

روش‌های حل تعارض در سازمان، راه‌های حل اختلافات بین کارکنان یا تیم‌ها است. حل تعارض می تواند به بهبود ارتباطات، همکاری و بهره وری در محل کار کمک کند. برخی از روش های رایج حل تعارض در سازمان عبارتند از:

مذاکره:

این روش شامل گفتگو و چانه زنی بین طرفین درگیری برای رسیدن به یک توافق قابل قبول دوجانبه است. مذاکره می تواند توسط خود طرفین یا با کمک یک تسهیل کننده شخص ثالث انجام شود. مذاکره می تواند به حفظ رابطه و یافتن راه حل برد-برد کمک کند.

میانجیگری:

این روش شامل یک تسهیل کننده شخص ثالث است که به طرفین درگیری کمک می کند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و اختلافات خود را حل کنند. میانجیگری یک پروسه داوطلبانه است که به طرفین اجازه می دهد تا به نتیجه برسند.

میانجیگری می تواند به اعتمادسازی و همکاری بین طرفین کمک کند.

داوری:

این روش شامل یک تصمیم گیرنده شخص ثالث است که به استدلال ها و شواهد طرفین تعارض گوش می دهد و یک راه حل ملموس می یابد. داوری یک فرآیند قانونی است که می تواند سریعتر و ارزانتر از دعاوی باشد. داوری می تواند به تعارض پایان دهد.

دعوی قضایی:

این روش شامل سپردن تعارض به دادگاه قانونی و اجازه به قاضی یا هیئت منصفه برای حل و فصل تعارض است. دادخواهی یک پروسه عمومی است که می تواند پرهزینه و زمان بر باشد.

همکاری:

این روش شامل تعامل برای یافتن راه حلی است که نیازها و علایق طرفین را به طور کامل برآورده کند. همکاری یک فرآیند یکپارچه است که می تواند نوآوری و هم افزایی را تقویت کند. همکاری می تواند به تقویت رابطه و دستیابی به یک چشم انداز مشترک برای حل تعارض کمک کند.

حال که با روش های برخورد با تعارض در محیط کار آشنا شدید، اکنون باید با روشهای حل تعارض در سازمان آشنا شوید. به یاد داشته باشید که آشنایی با تعارض در محیط کار، به تنهایی کافی نیست و باید به روش های حل تعارض تسلط داشته باشید. برخی از این روش‌ها را با هم بررسی می‌کنیم:

توافق بین طرفین

اولین و منطقی‌ترین شیوه حل تعارض در محیط کار، توافق است. درست است که با توافق کردن و امتناع از جر و بحث، مشکل بطور کامل حل نمی‌شود، اما در هرصورت با این کار، اعضای مجموعه مسیر مشترکی را طی می‌کنند. این کار باعث کاهش تنش‌ها و آرامش در بین اعضای مجموعه می‌شود.

کمک از شخص دیگر

در برخی مواقع، کمک گرفتن از شخصی که آشنایی بیشتری با محیط سازمان و پرسنل دارد، شما را در امر حل تعارض در سازمان کمک می‌کند. این افراد معمولا آرامش بیشتری در برخوردهایشان با مشکلات دارند از این رو می‌توانند به حل اختلافات اعضا کمک بهتری کنند.

ترک سازمان

گاهی اوقات اختلافات و عدم همبستگی بین اعضای سازمان تا حدی شدت می‌گیرد که تنها راه چاره، ترک یکی از طرفین بحث و تعارض است. در این شرایط وضعیت تعارض ایجاد شده معمولا بحرانی است و بنابراین باید برخی از اعضا، سازمان را ترک کنند.

مقاله پیشنهادی:  نشانه های اضطراب اجتماعی

 

عواقب جدی نگرفتن تعارض در سازمان

تعارض در سازمان و عدم پیگیری مشکلاتی که بوجود آمده، تبعات سنگینی را در کوتاه مدت و بلند مدت برای یک مجموعه به همراه دارد. در اینجا به برخی از تبعات تعارض در سازمان می‌پردازیم:

کاهش پیشرفت در کارکرد مجموعه

یکی از سنگین‌ترین تبعات تعارض در سازمان کاهش بهره‌وری، نتایج مثبت و عدم رشد و پیشرفت در مجموعه است. هنگامی که مشکلات متعددی در یک سازمان بوجود بیآید، طبیعتا تمرکز و دقت کافی کارکنان در انجام پروژه‌ها و اهداف از بین می‌رود. استرس بیشتری در مواجه با افراد و دیگر مشکلات می‌گیرند و در نتیجه باعث کاهش پیشرفت مجموعه می‌شود.

اخراج یا قطع همکاری اعضای مجموعه

وقتی مشکلات و تعارض در سازمان زیاد شود، اعضای مجموعه به فکر ترک کار و یا حتی در مواقعی اخراج از طرف مدیریت صورت می‌گیرد و این ترک کار زمانی رخ می‌دهد که تنش ها و اختلافات در سازمان شدت می‌گیرد. همچنین عمق فاجعه آنجایی است که یکی از اعضای مهم، مثلا هیئت اجرایی یا سرپرست پرسنل تصمیم به ترک مجموعه بگیرند.

تعارض در محیط کار را جدی بگیرید و از مشاور کمک بگیرید!

دور شدن از اهداف اصلی

هر نهاد و سازمانی، شرکت و یا مجموعه‌ای قطعا اهداف مشخصی را دنبال می‌کند و همانطور که اشاره کردیم زمانی که تعارض در سازمان اتفاق می‌افتد، تمام حواس و تمرکز اعضا به مسائل خارج از این اهداف پرت می‌شود و در نتیجه باعث می‌شود که پیشبرد اهداف به تعویق بیفتد.

ایجاد مشکلات روانی

ایجاد مشکلات در سازمان باعث افزایش نگرانی، استرس و ناامیدی در میان کارکنان می‌شود. کار به همینجا ختم نمی‌شود و اثرات منفی در زندگی شخصی آنان تأثیر می‌گذارد.

نتیجه گیری

امیدواریم تا به اینجای مقاله برای شما مفید بوده باشد. هدف ازاین مقاله این بود که با موضوع تعارض و اختلافات در محیط کار آشنا شده و روش هایی نیز برای حل آن پیشنهاد کردیم. توجه داشته باشید که در بسیاری از موارد مشورت با یک مشاور باعث می‌شود شما به طور گسترده تری به اختلاف خود با همکارانتان نگاه کنید. در بسیاری از موارد مشکل  تنها از یک نفر نیست و شاید حتی با یک تغییر کوچک این موضوع حل شود.